Autor: Stanisław Heczko
Skitury, freeride, telemark, alpinizm zimowy i turystyka wysokogórska to piękne sporty, które dostarczają wielu „głębokich”, (przeważnie :-)) wspaniałych przeżyć. Jednym z największych niebezpieczeństw, z którym niestety musimy żyć, jest zagrożenie lawinowe. Jeśli mamy chociaż podstawową wiedzę dot. tego tematu, odpowiedni sprzęt, wystarczająco aktualne - lokalne informacje, (a czasem też trochę szczęścia...), to możemy maksymalnie zminimalizować ryzyko wypadku. Jeśli istnieje kombinacja kilku „złych” czynników (nie mamy…, nie wiemy…), to pojawia się problem…
NIZBĘDNYM sprzętem jest bez wątpienia: detektor, łopata, sonda, telefon komórkowy. apteczka i ODPOWIEDNIM - jeśli to możliwe: plecak lawinowy, płachta biwakowa itp .
Do czego właściwie służy plecak lawinowy?
Podczas akcji ratowniczej lawinowej liczy się czas. Niestety, najdłużej trwającą czynnością jest zwykle odkopywanie zasypanego, gdy czas akcji ratunkowej jest bezpośrednio powiązany z twardością śniegu i głębokością, na jakiej znajduje się ofiara. Dzięki zjawisku fizycznemu zwanemu SEGREGACJĄ ODWROTNĄ - gdy podczas ruchu cząstek o różnej wielkości na powierzchni pozostają te duże. Póki zasypana osoba jest wyposażona w plecak lawinowy (poduszka lawinowa zwiększa „objętość " ofiary o 150 litrów) to istnieje duża szansa, że również pozostanie na powierzchni lub w jej pobliżu.
Statystyczne szanse na ratunek w zależności od czasu przebywania pod lawiną
Średni czas akcji ratowniczej według poziomu wyposażenia
Segregacja odwrotna
Czas akcji ratunkowej decyduje o szansie na przeżycie. Na zdjęciu po lewej stronie widać wyniki analizy statystycznej wielu przypadków wypadków lawinowych.
Nowoczesne detektory z doświadczoną obsługą, są w stanie zlokalizować zasypaną osobę w ciągu kilku minut. Niestety najdłużej trwa odkopanie ofiary, gdy czas akcji ratunkowej jest bezpośrednio powiązany z twardością i głębokością śniegu, na której znajduje się ofiara. Mogłoby się wydawać, że ratowanie i odkopywanie naprz. spod lawiny puchowej to prosta sprawa, ale paradoksalnie oryginalne płatki śniegu w kształcie „idealnej gwiazdy” pękają podczas ruchu w dół i pozostaje jedynie ołamany tors. Oznacza to, że po ustaniu ruchu lawiny torsy te, dzięki wcześniejszemu ruchowi i tarciu między nimi (stopieniu powierzchni), w ciągu około 15 minut połączą się w zamrożoną, twardą, niemal jednorodną całość.
Co więcej, na „wydajność” kopania wpływają: ogromny stres, wcześniejsze zmęczenie fizyczne podczas wędrówki / zejścia / zjazdu, głód, pragnienie, wysokość nad poziomem morza, warunki otoczenia = mróz, wiatr, śnieg, zbliżająca się noc, mgła, a także poczucie możliwego zagrożonia drugą lawiną itp.
Jak działa SEGREGACJA ODWROTNA - obrazek po lewej:
1. zjazd, 2. lawina się porusza, narciarz ma jeszcze możliwość ograniczonego ruchu, 3. zatrzymanie lawiny – po ustaniu ruchu śniegu poruszanie się narciarza pod powierzchnią śniegu jest prawie niemożliwe.
Krytyczny czas kopania zostaje maksymalnie skrócony dzięki temu, że ofiara albo pozostanie na powierzchni lawiny (bardzo szybka lokalizacja wizualna + łatwe kopanie), albo jak najbliżej powierzchni lawiny = lokalizacja za pomocą wyszukiwania silnik + bardzo szybkie wykopywanie z zakopanego...
Można to osiągnąć stosując plecak lawinowy - poduszkę lawinową, która znacznie (o 150 l) zwiększa „objętość” ofiary. Dzięki zjawisku fizycznemu zwanemu SEGREGACJĄ ODWROTNĄ - gdy podczas ruchu cząstek o różnej wielkości na powierzchni pozostaną te duże, istnieje duża szansa, że zasypana osoba wyposażona w poduszkę lawinową również pozostanie na powierzchni, lub w jego pobliżu.
OSTRZEŻENIE
Należy sobie uświadomić:
1. Zakup lawinowej poduszki powietrznej NIE gwarantuje 100% nieśmiertelność!
2. W przypadku zejścia drugiej lawiny (może to być pozostałość pierwotnego oderwania się pierwszej lawiny lub lawina z przeciwnego zbocza zapoczątkowana falą ciśnienia pierwszej), gdy zasypany jest nadal zakotwiczony (np. z nartami) w pierwszej lawinie, wówczas najprawdopodobniej nie nastąpi SEGREGACJA ODWROTNA. ..
3. Lawinowa poduszka powietrzna jest urządzeniem zabezpieczającym. Podobnie jak nowa lina wspinaczkowa, która przetarła się przez krawędź podczas upadku wspinacza i uległa uszkodzeniu (rozdarty oplot/wnętrze), tak lawinowa poduszka powietrzna może zostać częściowo lub całkowicie zniszczona już po pojedynczym zejściu lawiny. Zapewniamy możliwość późniejszego przeglądu, łącznie z ewentualnymi naprawami.
Plecak lawinowy z poduszką powietrzną Arva REACTOR
najlżejsza, najbardziej kompaktowa i efektywna podwójna poduszka powietrzna na rynku
System poduszek powietrznych został w całości wyprodukowany, zmontowany i przetestowany we Francji. Plecaki produkowane są przez sprawdzonych, wieloletnich dostawców z Azji.
NIC IMPEX, właściciel francuskiej marki Arva był w przeszłości wieloletnim dystrybutorem poduszek powietrznych ABS na terenie Francji. Bazując na wieloletnich praktycznych doświadczeniach z produktami ABS oraz analizie innych konkurencyjnych produktów, firma NIC IMPEX zaprojektowała swój system Arva REACTOR, który rozwiązał wiele problemów technicznych i praktycznych konkurencyjnych systemów.
System poduszek powietrznych oraz plecaki z serii Arva REACTOR spełniają wymagania aktualnie obowiązującego certyfikatu bezpieczeństwa TUV GS oraz są zgodne z normą EN16716.
Naboje gazowe spełniają wymagania bezpiecznego transportu lotniczego – standardy IATA
Arva REACTOR - system napełniania poduszek powietrznych sprężonym gazem obojętnym
Zalety systemu napełniania poduszek powietrznych sprężonym gazem obojętnym
1/ System gazowy dysponuje dużą mocą dostępną od samego początku uruchomienia, kiedy konieczne jest rozpięcie zamków zabezpieczających i w razie potrzeby przebicie się przez warstwę śniegu, który może rozsypać się wokół ofiary podczas przemieszczania się lawiny . Według statystyk (około 400 przypadków) 60% zasypanych aktywuje poduszkę powietrzną w sytuacji, gdy lawina już ruszyła lub narciarz już upadł i porusza się wraz z lawiną. Sama ilość gazu wypełnia ok. 30% objętości poduszki powietrznej, pozostała część poduszki jest uzupełniana poprzez zasysanie powietrza z otoczenia przez dyszę Venturiego (układy elektryczne muszą zasysać 100% objętości powietrza).
2/ Układ gazowy poduszki powietrznej charakteryzuje się bardzo niską wagą i prostą konstrukcją, bez obracających się, bardzo precyzyjnych części mechanicznych i elektroniki. Instalacja gazowa jest odporna na wstrząsy oraz ewentualną wewnętrzną kondensację/zamarzanie wilgoci spowodowaną naprzemiennymi dodatnimi i ujemnymi temperaturami otoczenia. Naboje gazowe napełniane są gazem obojętnym bez wilgoci - dzięki czemu dysza nie zamarza podczas rozprężania gazu.
3/ Energia gazu zmagazynowana we wkładzie / naboju jest mniej więcej niezmienna i nie może zostać rozładowana ani zwarta. Sprawdzenie ilości gazu w naboju można łatwo przeprowadzić na domowej wadze cyfrowej. Pusty wkład / nabój można wymienić na pełny w specjalistycznym sklepie lub serwisie.
Chciałbym poczynić osobistą notatkę dotyczącą niektórych haseł marketingowych na temat super możliwości ponownego użycia poduszki powietrznej od razu po uratowaniu z 1. lawiny w terenie: Byłem już w lawinie, na szczęście się z niej wydostaliśmy i muszę powiedzieć, że wtedy szukaliśmy już tylko trasy z jak najmniejszą ilością śniegu - na rakach, bez nart, wokół wystających kamieni / trawy itp... Po prostu nie mieliśmy "odwagi" na kolejne podejście w miejscach, gdzie było dużo zawiewanego śniegu... To trochę analogia z dobrą nocną imprezą i późniejszą decyzją z rana, że już nigdy więcej nie sięgnę po alkohol...
Na dłuższe - kilkudniowe wędrówki / trawersy, gdy nie ma możliwości omijać teren lawinowy, to można zabrać ze sobą zapasowy lekki nabój Carbonowy. Można założyć, że kompletny system Arva REACTOR, łącznie z zapasowym wkładem węglowym, będzie ważył mniej niż niektóre konkurencyjne systemy elektryczne..
Bardzo lekki system Arva REACTOR składa się z podwójnej (zabezpieczającej w przypadku ewentualnego przebicia gałęzi, rozerwania itp.) poduszki powietrznej oraz systemu napełniania. Masa całkowita łącznie z poduszką powietrzną wynosi 760 g.
Układ napełniania 2 komór poduszki powietrznej - zdjęcie po lewej - opis:
G - igła aktywacji z linką w kablu - podobnie jak w przypadku zmiany biegów za pomocą linki / Bowdena w rowerze
I - mechanizm aktywacyjny - kolor czerwony
F - jednostka ssąca posiada zawory jednokierunkowe po obu stronach Uwaga: systemy z nabojami gazowymi zasysają powietrze z otoczenia przez otwory w plecaku wyposażone w siatkę zabezpieczającą przed wnikaniem śniegu i w ten sposób uzupełniają objętość poduszki powietrznej. Działa podobnie jak utrwalacz, zamiast farby zasysane jest jedynie powietrze.
H - nabój gazowy - może być mały stalowy lub lekki, nieco większy węglowy
Prawie każdy plecak Arva REACTOR można regulować w 3 rozmiarach pleców: S, M, L
Całkowita objętość systemu napełniania z wkładami ma minimalną objętość: ok. 0,6 l. Smukły kształt i pionowe umiejscowienie pośrodku plecaka umożliwiają wygodne napełnianie plecaka.
Odpowiednio wymiarowane komory do przechowywania poduszki powietrznej pozwalają na wygodne spakowanie poduszki nawet po faktycznym użyciu, gdy poduszka powietrzna może być zamarznięta, zanieczyszczona lodem i śniegiem.
Wytrzymała Cordura, z której wykonany jest plecak, gwarantuje wysoką wytrzymałość i trwałość plecaka.
E - górna klapa zapinana na rzep VELCRO zabezpiecza końcówki zabezpieczające bocznych zamków komór.
B - klamra do płynnej regulacji rozmiaru pleców - od rozmiaru S, M do rozmiaru L
C – częścią plecaka jest klucz do „ładowania” systemu.
D - tutaj znajduje się kieszeń na specjalną klamrę do opróżniania poduszki powietrznej po użyciu, która mieści się po obu stronach ssaka F. Klamra ta dezaktywuje zawory jednokierunkowe i można spokojnie opróżnić i spakować poduszkę powietrzną za pomoca obu rąk.
A - ciągła komora poduszki powietrznej „Ո” biegnąca w sposób ciągły wzdłuż boków i góry plecaka.
N - DWUKOMOROWA PODUSZKA POWIETRZNA - podwójna poduszka powietrzna z wewnętrzną przegrodą oddzielającą (oznaczoną białą linią przerywaną) w górnej części.
P - pas piersiowy z klamrą, wyposażony w gwizdek bezpieczeństwa
M - Mocowanie rączki aktywacyjnej na rzep
J - uchwyt aktywacyjny
K - regulowane mocowanie rączki aktywacyjnej
L - kolejne możliwe mocowanie rączki aktywacyjnej
O - 7x piny łączące poduszkę własną z plecakiem
Q - pas biodrowy z bezpieczną metalową klamrą
R - pętla pod nogami - jako element "uprzęży" - stabilne połączenie plecaka z korpusem
Kształt aktywowanej poduszki powietrznej i jej umiejscowienie pomagają „unosić się” w poziomej warstwie
Kształt poduszki powietrznej oraz sposób jej mocowania do plecaka został zaprojektowany z myślą o utrzymaniu poruszającego się śniegu w jednej płaszczyźnie, tak aby nie doszło do sytuacji, w której nogi z nartami są na dole, gdzie śnieg się już nie porusza (ocieranie się dolnej warstwy o stabilny grunt), a górna część ciała wciąż jedzie z poruszającą się lawiną…
